Geslaagde informatiebijeenkomst Soortenmanagementplan (SMP) & aanmelden 12 oktober

De bijeenkomst kon rekenen op veel belangstelling vanuit de Zuid-Hollandse gemeenten. In totaal waren er 47 deelnemers en 23 gemeenten vertegenwoordigd. Vanuit de gemeenten waren medewerkers met verschillende functies aanwezig, waaronder diegenen die zich bezig houden met de energietransitie/verduurzaming, projectleiders woningbouw, beleidsmakers, ecologen en vergunningverleners.

Een soortenmanagementplan is onderdeel van een gebiedsgerichte aanpak, waarbij soortenbescherming integraal meegenomen wordt bij ruimtelijke ontwikkelingen. Een integrale aanpak kan zorgen voor een betere en efficiëntere bescherming van planten en dieren. Met een SMP kan een gebiedsgerichte ontheffing worden verkregen waarbij enerzijds voorkomen wordt dat de Wet natuurbescherming wordt overtreden en anderzijds de biodiversiteit wordt versterkt.  Zo hoeft soortenbescherming de grote maatschappelijke opgaven niet in de weg te staan.

Soorten die huishouden in gebouwen, waaronder de huismus, de gierzwaluw en de vleermuizen, staan onder druk door de verduurzaming van woningen. Door de ingrepen verliezen deze soorten verblijf- en nestplaatsen en tijdens de werkzaamheden kunnen dieren zelfs gewond raken of gedood worden. Voor de meeste verduurzamingsprojecten is daarom een ontheffing voor beschermde soorten in het kader van de Wet natuurbescherming nodig. Deze ontheffingen kunnen per project (complex) aangevraagd worden, maar vanwege de benodigde intensieve onderzoeken, grootschaligheid van de huidige verduurzamingsopgaaf en de ecologie van de dieren is dit moeilijk te onderbouwen, kostbaar en is het proces om tot een ontheffing te komen lang.

Een oplossing voor dit probleem is het werken met een SMP. Met een SMP wordt een heel gebied onderzocht op aanwezigheid van beschermde dieren. Op basis van dit onderzoek wordt een plan opgesteld hoe binnen het gebied integraal omgegaan wordt met de aanwezige beschermde soorten in relatie met geplande activiteiten en werkzaamheden als de verduurzaming. Met dit plan kan een gebiedsgerichte ontheffing aangevraagd worden.

Tijdens de presentatie is de procedure en het juridische toetsingskader toegelicht en wat dit praktisch betekent voor een SMP-ontheffingsaanvraag.  Een SMP biedt diverse voordelen boven projectontheffingen, maar de investering verplaatst zich wel naar de beginfase. In het SMP-plangebied moet gebiedsdekkend ecologisch onderzoek worden uitgevoerd, voorafgaand aan de indiening van de aanvraag. Vanwege het tijdsbeslag van dit basisonderzoek is een SMP dan ook geen oplossing voor korte termijn projecten. Als er eenmaal een SMP-ontheffing is verkregen levert deze als voordeel op, dat er vroegtijdig rekening kan worden gehouden met aanwezige beschermde soorten en levert een SMP meer flexibiliteit op. Doordat er monitoring plaatsvindt zijn netwerken en belangrijke functies van soorten in beeld en levert het SMP ook voordelen op voor projecten die niet onder het SMP vallen.

Tijdens de bijeenkomst zijn deze voordelen verder toegelicht:

• Een SMP biedt een heldere langetermijnvisie voor een groot gebied waarbij meerdere projecten kunnen worden gebundeld in één plan en één procedure;
• In een groter gebied zijn er meer kansen voor soortenbescherming en biodiversiteit waardoor de leefomgeving voor die soorten wordt beschermd en verbeterd;
• Een SMP geeft in een vroeg stadium inzicht in aanwezige risico’s en kansen en biedt handvaten hoe hiermee in de praktijk omgegaan moet worden en welke stappen noodzakelijk zijn;
• Het gehele traject is bevorderlijk voor de onderlinge samenwerking (bijvoorbeeld tussen gemeente, particulieren en woningcorporaties);
• Op het eind van de ontheffingstermijn kan, na een evaluatiemoment en na eventueel noodzakelijke aanpassingen, een verlenging van de ontheffing worden afgegeven.

Tijdens de bijeenkomst was er veel ruimte voor het stellen van vragen die door de specialisten van ODH werden beantwoord. Ook waren er vragen over de mogelijkheid voor aanvragen van een tijdelijke ontheffing op basis van een pre-SMP, zoals dat onder andere in Utrecht gebeurt. Bepaalde activiteiten, zoals het isoleren van grondgebonden woningen van particulieren, kunnen dan al worden verricht vooruitlopend op een volledige SMP-ontheffing. In de provincie Zuid-Holland zijn daar nog geen mogelijkheid voor, maar ODH is bezig om de mogelijkheden voor een pre-SMP in Zuid-Holland in beeld te brengen en randvoorwaarden hiervoor vast te stellen.

Uit een peiling onder de aanwezigen bleek dat veel gemeenten van plan zijn om een SMP op te stellen. Wij adviseren om al in een vroeg stadium in vooroverleg te treden, nog voordat opdracht is gegeven voor het basisonderzoek en opstellen van een SMP aan een ecologisch adviesbureau.